ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Γράφει ένας φοιτητής του Τμήματος Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ.

Εκκλησία. Τι είναι η Εκκλησία. Πολλοί αδελφοί μας χριστιανοί πιστεύουν ότι Εκκλησία είναι ο Ναός ή οι ρασοφόροι, ο κλήρος. Όσοι πιστεύουν και διαδίδουν κάτι τέτοιο πλανώνται οικτρώς. Θεωρούν την Εκκλησία κάτι ξεκομμένο απ΄ αυτούς, κάτι διαφορετικό που την "επισκεπτόμαστε" 4-5 φορές τον χρόνο για ένα κερί ή για τις μεγάλες εορτές, που "ξοφλούμε το χρέος μας απέναντί της" με γάμους και βαπτίσεις. Άλλοι την θεωρούν εξουσία, διοίκηση, οργανισμό. Το κράτος μας, θεμελιωμένο στις αντιλήψεις της αντιεκκλησιαστικής Γαλλικής Επαναστάσεως και τα βαυαρικά πρότυπα των Αντιβασιλέων, την υποβίβασε και την χρησιμοποιεί για τα κρατικά μνημόσυνα και τις επίσημες δοξολογίες, για εκτροφέα των πολιτών του με τα συσσίτια όταν οι εκπρόσωποι της Πολιτείας κάνουν τα εγκλήματα τους εις βάρος του λαού του Θεού.

Δυστυχώς, αυτή η άποψη επικρατεί σε πολλούς. Το φάρμακο για να θεραπεύσουμε αυτήν την λανθασμένη εντύπωση πιο είναι;

- Η κατήχηση. Δηλαδή, η διαπαιδαγώγηση και η νουθεσία "ἐν Χριστῷ" των μελών της Εκκλησίας, δηλαδή, ημών των Χριστιανών.

Ορισμός της Εκκλησίας

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως η Εκκλησία και η πίστη της Εκκλησίας είναι η μεγάλη και ακριβή μας κληρονομιά, που όσο την αγνοούμε τόσο χειρότερα μας.

Στην Εκκλησία δεν μπορούμε να δώσουμε ορισμό, δεν ορίζεται, δεν χωράει σε λογικούς ορισμούς, γιατί Εκκλησία είναι η ζωντανή πραγματικότητα που δεν εντοπίζεται σε ειδικό θέμα. Ωστόσο, υπάρχουν συμβολικές εκφράσεις και εικόνες για την Εκκλησία και μάλιστα από τις επιστολές του Αποστόλου των Εθνών Παύλου. Η πιο συνηθισμένη, αλλά και πιο περιεκτική εικόνα για την Εκκλησία είναι η εικόνα του Σώματος του Χριστού΄ «ὑμεῖς ἐστε σῶμα Χριστοῦ καὶ μέλη ἐκ μέρους» (Α' Κορινθ. ιβ΄ 27).

Εκκλησία είναι κοινωνία, συμβίωση, συνύπαρξη, συμμετοχή, συνομιλία, συνοδοιπορία, συνεύρεση, διακονία όχι εξουσία, διοίκηση, οργάνωση. Δεν είναι κοσμική δύναμη και δεν χρησιμοποιεί βία για να επιβάλλει τον νόμο του Θεού. Η Εκκλησία λέει "ο ἔχων ῶτα ἀκούειν ἀκουέτω" για να καταλάβουν οι άνθρωποι ότι η αλήθεια δεν επιβάλλεται με τη βία, αλλά γίνεται δεκτή ελεύθερα από τους ανθρώπους της καλής θέλησης. Τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της ζωής αυτού του σώματος:

α) η λειτουργική ενότητα των μελών,

β) η αγαπητική σχέση και

γ) η ποικιλία των χαρισμάτων.

Σ΄’ αυτήν τη σύναξη τίποτα δεν είναι στατικό και τετελεσμένο αλλά όλα είναι καθ΄οδόν. Η ενότητα των μελών, η αγαπητική σχέση και η ποικιλία των χαρισμάτων είναι έργο της Αγίας Τριάδας.

Η Εκκλησία: το αποκεκαλυμένον μυστήριον

Η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, έχει την αρχή της πολύ πριν την δημιουργία του ορατού και αοράτου κόσμου. Ο Θεός είναι ένας, τρία πρόσωπα, είναι μία κοινότητα, μια κοινωνία, μια συντροφιά που τα πρόσωπα τα οποία την αποτελούν τα μοιράζονται όλα, τα έχουν όλα κοινά εκτός από την ταυτότητά τους. Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ΄ εικόνα και ομοίωση δική Του΄ του έδωσε, λοιπόν την εκκλησιαστικότητα, που είναι για τον άνθρωπο ό,τι είναι για τον Θεό η τριαδικότητα. Μετά την πτώση του ανθρώπου η εκκλησιαστικότητα υποκαταστάθηκε με τον εγωισμό, τον ατομικισμό και τον ναρκισσισμό που τον οδηγούν στο θάνατο. 

Ο Χριστός δεν ήρθε στη γη για να κρίνει τον κόσμο ή να ιδρύσει θρησκεία ή την Εκκλησία. Ήρθε για να σώσει τον κόσμο, εμάς τους «ἐν σκότει καὶ σκιᾷ θανάτου καθημένους». Με την ενανθρώπισή Του απεκατέστησε την ανθρώπινη φύση στην παλιά της κατάσταση και έτσι ξαναζωντανεύει την εκκλησιαστικότητα του ανθρώπου και την πραγματώνει με την φανέρωση της Εκκλησίας στον κόσμο. Απεκάλυψε και φανέρωσε στον κόσμο το μυστήριο της Εκκλησίας. Η θεία Γραφή, η οποία είναι πνευματική περιουσία και ιδιοκτησία της Εκκλησίας, λέγει για την Εκκλησία ότι είναι «τὸ μυστήριον τὸ ἀποκεκρυμμένον ἀπὸ τῶν αἰώνων καὶ ἀπὸ τῶν γενεῶν, νυνὶ ἐφανερώθη τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ, οἷς ἠθέλησε ὁ Θεὸς γνωρίσαι τὶς ὁ πλοῦτος, τῆς δόξης τοῦ μυστηρίου τούτου ἐν τοῖς ἔθνεσιν, ὃς ἐστὶ Χριστὸς ἐν ἡμῖν ἡ ἐλπὶς τῆς δόξης».

Η Εκκλησία είναι το μυστήριο, το προαιώνια κρυμμένο μέσα στην βουλή του Θεού και φανερώθηκε στους ανθρώπους και που η φανέρωση του είναι η ενανθρώπηση του θείου Λόγου, του Ιησού Χριστού. Αρά, η Εκκλησία είναι ο ίδιος ο ενανθρωπήσας υπέρ ημών Χριστός, ο Εμμανουήλ, ο Θεός μαζί μας. Ο Αναστημένος Χριστός διότι η Εκκλησία "οὐκέτι ἀποθνήσκει" και "πύλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς". Με ιδιαίτερη επιτυχία ο ιερός Αυγουστῖνος σημειώνει ότι «Ἐκκλησία εἶναι ὁ Χριστός, ὁ μεθ’ ἡμῶν ὤν καί εἰς τούς αἰῶνας παρατεινόμενος». Όπως ο Ιησούς Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος Άνθρωπος, έτσι και η Εκκλησία είναι θεανθρώπινη.

Ως γεγονός της επί γης φανερώσεως της Εκκλησίας θεωρείται η αγία Πεντηκοστή, όταν το Πανάγιο «Ακτιστοσυμπλαστουργοσύνθρονον» Πνεύμα επεφοίτησε και ενσκήνωσε στους αγίους Αποστόλους του Χριστού. Η Εκκλησία είναι θεσμός του Αγίου Πνεύματος.

Ο σκοπός της Εκκλησίας

Η Εκκλησία έχει ουράνια τη καταγωγή, γι’ αυτό και έχει ως σκοπό να προετοιμάζει ουρανοπολίτες. Η Εκκλησία είναι στον κόσμο για να πορεύεται ο κόσμος. Αν και δεν είναι από τον κόσμο, αλλά είναι στον κόσμο για να απαλλάξει τον κόσμο από την κυριαρχία του πονηρού πνεύματος. Δεν κρίνει τον κόσμο αλλά σηκώνει τον κόσμο΄ τον παίρνει πάνω της για να τον περάσει ανακαινισμένο στο μέλλοντα αιώνα. Η Εκκλησία και το έργο της δεν κλείνεται και δεν εξαντλείται στα όρια του παρόντος κόσμου.

Τι προτείνει η Εκκλησία

Στον υλιστικό τρόπο ζωής του εύκολου πλουτισμού, του ψυχοφθόρου ευδαιμονισμού, της κενής καλοπέρασης όπου το ανθρώπινο πρόσωπο υποβιβάζεται σε άτομο μίας άμορφης μάζας, όπου οι ισχυροί της της γης καταρρακώνουν οικονομικά, πνευματικά και ηθικά τα Έθνη, η Εκκλησία αντιπροτείνει την "καινήν κτίσιν" της ζωής και της Ανάστασης, έναν ξεχωριστό τρόπο ζωής, έναν διαφορετικό κόσμο βασισμένο στο μήνυμα του Ευαγγελίου. Το Ευαγγέλιο είναι σοφία και δύναμη Θεού, είναι το Σύνταγμά μας, ο οδηγός μας, η πυξίδα μας.

Μία εικόνα της Εκκλησίας και όχι ορισμός

H Εκκλησία, ως ζωντανή σχέση των ανθρώπων, ως κοινωνία προσώπων ελευθερίας και αγάπης, ενσαρκώνει το "ἀγαπᾶτε ἀλλήλους" και μας προτρέπει να ακολουθήσουμε την δύσκολη και ακανθώδη οδό της απάρνησης του εαυτού μας και της άρσης του Σταυρού μας. Να γίνουμε "Συγκυρηναίοι" μαζί με τον Χριστό. Η Εκκλησία είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός ο οποίος σε κάθε ευχαριστιακή σύναξη που είναι προτύπωση της βασιλείας του Θεού, προσφέρει το Πανάγιο Σώμα Του και το Τίμιο Αίμα Του κάνοντας εμάς τους παναξίους "Χριστοφόρους" και "Θεοφόρους" και αξιώνοντάς μας να προγευόμαστε την Βασιλεία του Παντοδυνάμου Πατρός Του. Μας συσσωματώνει και μας κάνει μέλη Του και ενωνόμαστε κατά χάριν και κοινωνούμε με την Αγία Τριάδα. Η Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού, δηλαδή εμείς ο λαός Του, κλήρος και λαός, που με το Άγιο Βάπτισμα μπήκαμε και πολιτογραφηθήκαμε στη μέλλουσα βασιλεία και μετέχουμε στην πνευματική τράπεζα των θείων μυστηρίων, με κεφαλή τον ίδιο τον Χριστό. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός δεν είναι οπαδός της χριστιανικής θρησκείας αλλά μέλος και τέκνο της Εκκλησίας. Δεν ανήκουμε στην Εκκλησία, είμαστε η Εκκλησία, όχι σαν ένας ανθρώπινος οργανισμός και ιδεολογική ή πολιτική οργάνωση, αλλά το Σώμα του Χριστού. Ο Χριστός η κεφαλή και εμείς τα μέλη του Σώματος. Εκκλησία είναι η σύναξη για την θεία Λατρεία.

Η Εκκλησία είναι η κοινωνία των Αγίων, η εν Χριστώ κοινωνία των προσώπων, δηλαδή αυτοσυνειδήτων και ελευθέρων ανθρώπων. Η Εκκλησία δεν είναι πράγματα, αλλά είναι πρόσωπα. Ο Θεός, οι άγγελοι και οι άνθρωποι. Η Εκκλησία είχε το πρώτον αποτελεσθεί από τους ουρανίους χορούς των πλησιοθέων Αγγέλων. Αργότερα, και μετά την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου προσετέθησαν και οι βαπτισθέντες στο όνομα της Παναγίας Τριάδος άνθρωποι.

Η Εκκλησία είναι η μητέρα μας. "Η πάντων ἡμῶν μήτηρ καὶ τροφός" την ονομάζει ο Μέγας Βασίλειος. Η Εκκλησία, ως μάνα και τροφός μας, μας γέννησε, μας αγαπά, πονά για την προκοπή μας στο βίο αλλά κυρίως για τη ζωή μας δηλαδή τον προορισμό και τη σωτηρία μας, μας περιμένει και προσεύχεται για μας, για να ξαναβρούμε σ΄ Αυτήν το δρόμο της ζωής. Στο βίο μας γεννούν οι γονείς, στη ζωή μας αναγεννά η Εκκλησία.

Εκκλησία είναι το κήρυγμα των Προφητών, η παράδοση των Αποστόλων, η διδασκαλία των Πατέρων, η θεία λατρεία μας, η άχραντη εικονογραφία μας, η κατανυκτική ψαλμωδία μας, το κερί και το λιβάνι μας, η προσφορά μας και το κόλλυβο, η Σαρακοστή και η νηστεία μας, η Θεία Λειτουργία και η Θεία Μετάληψη, η φτωχή αγιωσύνη μας και οι πολλές αμαρτίες μας, για τις οποίες ζητούμε το έλεος του Θεού. Αυτή είναι η Εκκλησία και η αυτή είναι η Ορθοδοξία. Οι Άγιοι μας, οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες και Προφήτες, οι Ιεράρχες, οι Όσιοι και οι Δίκαιοι, αυτοί που αγωνίστηκαν και έδωσαν αίμα, δάκρυ και ιδρώτα, για να φυλάξουν την πίστη΄ αυτοί που πηγαίνοντας από τη γη στον ουρανό πρεσβεύουν με πρώτη την Υπεραγία Θεοτόκο.

Ακόμα Εκκλησία είναι η ίδια η Παναγία κατά τον Άγιο Κύριλλο Αρχιεπίσκοπο Αλεξανδρείας. Δεν νοείται και δεν στέκει η Εκκλησία χωρίς την Παναγία μητέρα του Σωτήρα Χριστού. Το "Θεοτόκος" συμπεριλαμβάνει όλη την έννοια της Εκκλησίας, γιατί με το όνομα αυτό στο πρόσωπο της αειπαρθένου Μαρίας εκφράζεται όλο το θείο μυστήριο του προσώπου του Χριστού.

Η Εκκλησία είναι η θεία και υπερφυσική πραγματικότητα που βιώνεται μόνο με την πίστη. Η πίστη της Εκκλησίας είναι μεμαρτυμένη αλήθεια. Ανήκει μόνο στον Θεό, ανήκει και στην Εκκλησία, γιατί η Εκκλησία δεν είναι χειροποίητη, αλλά θεία πραγματικότητα.

Στην εποχή που όλα μεταβάλλονται, η Εκκλησία παραμένει η θεία και αμετάβλητη πραγματικότητα. Οι αλήθειες της Εκκλησίες είναι αλήθειες εμπειρικές και η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας δεν είναι θεωρητική και φιλοσοφική διδασκαλία αλλά κηρυγματική θεολογία, δηλαδή ο λόγος της ζωής και της σωτηρίας και ερμηνεία του αποκεκαλλυμένου θείου λόγου.

Είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία διότι η Ορθοδοξία είναι η ορθή και σωστή δοξολογία του Θεού, η λογική λατρεία, ένα γεγονός, μία ζωή και μία παράδοση στο πέρασμα των αιώνων. Δεν είναι η καθυστερημένη αντίληψη, ούτε το πείσμα των ανατολικών χριστιανών, αλλά είναι η αλήθεια των πραγμάτων, ένας κόσμος και ένας τρόπος ζωής ξεχωριστός σύμφωνα με την αποστολική και πατερική παράδοση. Για το Έθνος μας η Ορθοδοξία είναι η σπονδυλική στήλη των υποδούλων Ορθοδόξων Χριστιανών που το έσωσε από τον εκτουρκισμό και τον εξισλαμισμό, δηλαδή από έναν βέβαιο αφανισμό.

Το Κήρυγμα της Εκκλησίας

"Εἷς μοι σκοπός, τὸ πάντοθεν οἰκοδομεῖσθαι τὴν Ἐκκλησίαν" λέγει ο Μέγας Βασίλειος, ότι όταν γράφει και ομιλεί σ΄ ένα μόνο αποβλέπει, στην οικοδομή της Εκκλησίας. Ένας και μόνος είναι ο σκοπός του κηρύγματος της Εκκλησίας, η οικοδομή της Εκκλησίας. Να στηρίξει και να οικοδομήσει, όχι απλώς να μεταδώσει γνώσεις και να απολογηθεί. Το Κήρυγμα της Εκκλησίας δεν είναι φιλοσοφικές απόψεις, θεωρητική διδασκαλία, αλλά πρόσωπα και γεγονότα, μαρτυρία Ιησού Χριστού, η αλήθεια.  Η ανάσταση είναι η βάση του κηρύγματος και ο θεμέλιος λίθος της Εκκλησίας. Η Ανάσταση του Χριστού δεν είναι ένας "σεσοφισμένος μύθος", κάποια φιλοσοφική δόξα και ιδεολογία αλλά ιστορικό γεγονός και υπερφυές θαύμα το οποίο στεριώνει τις ελπίδες μας, εγγυάται την ζωή μας, αναστηλώνει τα ερείπια πού σωριάζει κάθε μέρα η κακία και η αμαρτία. Προβάλλει την αλλαγή του τρόπου της ύπαρξής μας. Ο Θεός ανασταίνει τους ανθρώπους και τους οδηγεί σε μία ζωή αιώνια και ατελεύτητη.

Επίλογος

Η Εκκλησία δεν είναι ούτε απόκοσμη, ούτε αντιδραστική, ούτε σκοταδιστική. Δεν είναι ένας κόσμος έξω από την ζωή, κόσμος μιας ειδικής τάξης ανθρώπων, αλλά το βασίλειο της ζωής των ανθρώπων. Δεν είναι ανάμνηση και περασμένα΄ είναι παρόν και ζωή!

Σήμερα, η Εκκλησία πολεμάται. Γιατί γίνεται φραγμός στις επιδιώξεις των ισχυρών και στις ακολασίες των ανθρώπων. Διότι είναι η αποκεκαλυμμένη αλήθεια και την αλήθεια την μισούν οι άνθρωποι. Διότι η Εκκλησία είναι αντίσταση στις καταλυτικές δυνάμεις του σκότους και της ισοπέδωσης. Διότι είναι οδηγός, και οι οδηγοί πηγαίνουν εμπρός ενώ αυτοί μας σπρώχνουν στην οδό του υλισμού και της αμαρτίας. Διότι είναι το μέτρο στην ζωή των ανθρώπων, που δεν επιτρέπει να καρποφορήσουν εύκολα οι ακολασίες, η κακία και η αμαρτία. Διότι σώζει τους ανθρώπους και οδηγεί στη μέλλουσα βασιλεία. Το κράτος μας αποχριστιανικοποιείται. Αυτά είναι τα αποτελέσματα της έλλειψης κατήχησης και του εκκλησιαστικού ήθους και φρονήματος. Η χώρα μας να βυθίζεται στη λάσπη και ο κόσμος θυμίζει την εποχή του Νώε.

Ας αλλάξουμε ρώτα. Ας κατηχηθούμε. Ας αποκτήσουμε κοινωνία με τον Θεό και εκκλησιαστικό φρόνημα. Ας διαβάζουμε την Αγία Γραφή και τους Αγίους Πατέρες. Διαφορετικά είμεθα καταδικασμένοι σ΄ ένα νέο κατακλυσμό. Η Εκκλησία, εμείς, ο λαός του Θεού, με κεφαλή μας Αυτόν που σαρκώθηκε, έπαθε, σταυρώθηκε, ετάφη και ανέστη, τον Ιησού Χριστό να είμαστε σε εγρήγορση διότι η Εκκλησία είμαστε το έθνος το "ποιοῦν τοὺς καρποὺς τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ". Μη φοβάστε διότι «εἰ δύναμεθα πιστεῦσαι, πάντα δυνατά τῷ πιστεύοντι». Αμήν

Χρησιμοποιήθηκαν ως πηγές η Αγία Γραφή, Βιβλία Αγίων Πατέρων καθώς και θεολογικά βιβλία Θεολόγων και Κηρύγματα Ιερέων και Αρχιερέων.

Θ.Χ.