ΕΥΚΑΙΡΙΑ-ΔΡΟΜΟΣ ΘΕΩΣΗΣ

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Κωνσταντάκης, φοιτητής του Τμήματος Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ.

Ποιος είναι αλήθεια ο σκοπός της ζωής μας αγαπητοί μου αδερφοί; Για ποιόν λόγο ζει ο άνθρωπος εδώ πάνω στην γη; Ποιο είναι το πραγματικό νόημα; Πολλά  τα ερωτήματα. Δύσκολα. Καθημερινά όμως , γεμάτα ανησυχίες, προβλήματα, πόνο, οργή, θλίψη, θυμό, απώλεια και πάμπολλα γιατί. Γιατί; Γιατί σε μένα αυτό; Τι θα γίνει τώρα; Πώς θα τα βγάλω πέρα; Και πολλά ακόμη. 

Ας τα δούμε λίγο από την αρχή και ας προσπαθήσουμε όσο γίνεται και μπορούμε να απαντήσουμε σε μερικά από αυτά αν όχι σε όλα. Ο Θεός δημιουργεί τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν και εκεί βρίσκεται και ο προορισμός του. Μέσα από το κατ’ εικόνα θα πετύχει το καθ’ομοίωσιν. Το καθ’ ομοίωσιν είναι η τελολογική προοπτική του κατ’ εικόνα. Αυτός είναι λοιπόν ο στόχος, το νόημα και ο σκοπός της ζωή μας, να δούμε τον Κύριον και Θεόν μας στην άνω Ιερουσαλήμ στην βασιλεία των Ουρανών και να ακούσουμε το «εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου». Αυτό αδερφοί μου επιτυγχάνεται μέσω της ειλικρινής μετάνοιας, της ταπείνωσης, της προσευχής, της υπακοής, της υπομονής, της πραότητας, της αγάπης, της ελεημοσύνης και πολλών ακόμη αρετών και πράξεων « Μη γνωτω η αριστερα σου τι ποιει η δεξια σου». Μέσω της πιστής τηρήσεως των Θείων εντολών, της εφαρμογής και της πράξεως του Θείου θελήματος και όλα αυτά αποκλειστικά και μόνο προς δόξαν Θεού, δίχως προσωπικό όφελος. Πώς όμως γίνεται αυτό, πώς κατορθώνεται όντας μέσα σ’ έναν κόσμο γεμάτο προβλήματα οικονομικά, ηθικά, κοινωνικά, μέσα σ’ έναν κόσμο γεμάτο κακία, ψεύδος, μίσος, οργή, πάθη, άγχος και διαρκή πίεση, σ‘έναν κόσμο υλικοκεντρικό, καταναλωτικό και εγωιστικό; 

Οι απαντήσεις πολλές, τεκμηριωμένες επιστημονικά και όχι μόνο, επιτρέψτε μου όμως να παραθέσω κάποιες σκέψεις που θα μπορούσαν ίσως να απαντήσουν ίσως και όχι ο καθένας ας κρίνει. Θα πρέπει αδερφοί μου «να καθαρίσουμε τα τζάμια στα παράθυρα της ψυχής και του νου μας»! έτσι θα μπορούμε να βλέπουμε τα πάντα και τους πάντες πιο καθαρά και καλά. Ας μην περιμένουμε να αλλάξει ο κόσμος για να γίνει καλύτερος, ας αλλάξουμε εμείς πρώτα. Αν δεν αλλάξουμε εμείς πρώτα τίποτα δεν πρόκειται ν ‘αλλάξει! Τα παιχνίδια του νου είναι πολλά! Να προσευχόμαστε καθημερινώς να έρθει ο Χριστός μέσα μας να κατοικήσει και να βάλει τον δικό Του νου μέσα στον δικό μας, να βλέπουμε τη ζωή μέσα από τα μάτια του και τον νου Του. Τι όμορφο! Τι φοβερό! Με έναν τέτοιο  νου δεν θα υπάρχει πλέον ταραχή, φοβία η ακόμη και απιστία παρά ηρεμία, γαλήνη και ελπίδα για καθετί δύσκολο και φαινομενικά ακατόρθωτο και απλησίαστο! Έτσι αδερφοί μου τώρα είναι η ώρα ας μη το αφήσουμε και ας μην καθυστερούμε! Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή ξεκίνησε, αποτελεί δίοδο Θέωσης, γέφυρα επικοινωνίας, ευκαιρία συνάντησης και αλλαγής πλεύσεως του νου και της ζωής μας! Μέσω των καθημερινών ακολουθιών, της μετάνοιας, της ταπείνωσης και του αγώνα. Είναι μεγάλη η ευκαιρία! Εύχομαι ολόψυχα καλόν αγώνα «Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε». Ο Χριστός μας καλεί να τον ακολουθήσουμε «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε…»  και μέσα από τον αγώνα, τα πάθη, τα ραπίσματα, και τις δυσκολίες να αναστηθούμε, να νικήσουμε το πρόσκαιρο, το επίγειο και το φθαρτό και να γίνουμε μέτοχοι αιωνίου ζωής. Αμήν!

«ΚΥΡΙΕ ΚΑΙ ΔΕΣΠΟΤΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΟΥ...»

Γράφει ο κ. Ραφαήλ Μισιαούλης, φοιτητής του Τμήματος Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ.

«Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας, καί ἀργολογίας μή μοι δῷς

Η ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου

Κατά την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, μία μικρή αλλά σημαντική ευχή δεσπόζει στις ακολουθίες της Αγίας μας Εκκλησίας. Μια ευχή μικρή, αλλά περιεκτική, η οποία δεν απαγγέλλεται απλά, αλλά συνοδεύεται από κινήσεις μετανοίας. «Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου…». Η Ευχή αυτή, σύμφωνα με την Παράδοση, αποδίδεται σε ένα από τους μεγάλους δασκάλους της πνευματικής ζωής, τον Όσιο Εφραίμ τον Σύρο (28 Ιανουαρίου), τον Άγιο των δακρύων όπως τον χαρακτηρίζει ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης.

Η δομή της ευχής αποτελείται από 3 μέρη. Στο πρώτο μέρος είναι η ικετευτική παράκληση από την απαλλαγή 4 παθών, στο δεύτερο μέρος είναι η ικετευτική παράκληση για την απόκτηση 4 αρετών και στο τρίτο μέρος είναι η συγκεφαλαίωση του ανωτέρου περιεχομένου.

Η ευχή αρχίζει με την φράση «Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου…».   Η έκφραση αυτή είναι παρμένη από το βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, της Σοφίας Σειράχ (23,1). Αρχίζει με την προσφώνηση του ονόματος του Θεού, ο οποίος αποτελεί τον οδηγό και κυβερνήτη της ζωής μας, τον υπερασπιστή της ζωής μας, όπως λέει και ο ψαλμωδός (Ψαλμ. 26,1).  Στη συνέχεια γίνεται η αναφορά στην αποφυγή 4 παθών. Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας, τα πάθη βλαστάνουν πάνω στο έδαφος των αισθήσεων και της μνήμης.

Πρώτο πάθος είναι το πάθος της αργίας. Αργία είναι η τεμπελιά, η αδιαφορία, η ραθυμία. Αυτό θα πει αργία. Γι΄αυτό και η ακηδία, η αδιαφορία δηλαδή περί των πνευματικών θεμάτων, θεωρείται από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Ο Μέγας Βασίλειος την ακηδία την παρουσιάζει ως αιτία κάθε κακουργίας και ο Ιερός Χρυσόστομος την θεωρεί πηγή πάσης αμαρτίας.

Το επόμενο πάθος, το οποίο συνδέεται στενά με την αργία, είναι το πάθος της περιέργειας. Είναι το να θέλει κάποιος να γνωρίζει τα πάντα.  Η περιέργεια αποδεικνύει την έλλειψη επίγνωσης και μετάνοιας. Ο Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος αναφέρει πως από την αργία γεννιέται η περιέργεια, από την περιέργεια η αταξία και από την αταξία κάθε κακία. Η περιέργεια συνδέεται στενότατα με το πρώτο προαναφερθέν πάθος, την αργία.

Το άλλο πάθος που αναφέρεται στην ευχή, είναι το πάθος της φιλαρχίας, δηλαδή της φιλοπρωτίας. Το να θέλουμε να είμαστε πάντα πρώτοι, να επιθυμούμε τιμές, δόξες, μεγαλεία. Να βλέπουμε τον πλησίον μας κατώτερο από εμάς, να ψάχνουμε τρόπους πως να τον μειώσουμε στα μάτια των άλλων και να αποδειχθούμε εμείς οι καλύτεροι, οι ανώτεροι. Αυτά όλα, όμως, αποδεικνύουν τον μαρασμό που επικρατεί στην πνευματική μας ζωή και την κενότητα που υπάρχει στην ψυχή μας. Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός  λέει «Εί τις θέλει πρώτος είναι, έσται πάντων έσχατος και πάντων διάκονος» [Μαρκ. 9,35]. Από το αναφερθέν Κυριακό λόγιο εξάγεται το συμπέρασμα ότι πρέπει να είμαστε απλοί και ταπεινοί. Όχι ατομιστές και εγωκεντρικοί. Η φιλαρχία μπορεί να συνυπάρξει με τον Χριστιανισμό μόνο σε μια περίπτωση. Όταν αυτή γίνεται διακονίας αγάπης και προσφοράς στο συνάνθρωπο, στον πλησίον.

Τελευτίο πάθος που γίνεται αναφορά, είναι η αργολογία. Αργολογία είναι το να λες ανούσια και άχρηστα πράγματα, λόγια που δεν προσφέρουν κανένα όφελος, παρά μονάχα χάσιμο χρόνου. Ο Απόστολος Παύλος λέει από το στόμα μας λόγος αργός «μη εκπορευέσθω» (Εφες. 4,29) Η πολυλογία είναι σημάδι αγνωσίας και δημιουργό της ακηδίας. Η αργολογία σκοτώνει την συνείδηση απέναντι στον εαυτό μας με την σπατάλη του θεϊκού λόγου, «Ει τις εν λόγω ου πταίει, ούτος τέλειος ανήρ δυνατός χαλιναγωγήσαι και όλον το σώμα» (Ιακώβ. 3,1). Θα ερωτηθεί κανείς ποιος είναι τέλειος. Ο Άγιος Ιάκωβος μας δίδει την απάντηση λέγοντάς μας ότι τέλειος είναι αυτός που δεν πέφτει σε κανένα σφάλμα λέγοντας διάφορα λόγια. Αυτός που έχει καθαρό στόμα, εγγίζει πλέον την κατάσταση της τελειότητος.

Συνεπώς, παρακαλούμε και ικετεύουμε τον Πανάγαθο Θεό να μην επιτρέψει την παρουσία των 4 αυτών παθών, αλλά να επιτρέψει τις αντίστοιχες αρετές των. Αντί της αργίας το φιλότιμο, αντί της περιέργειας το απερίεργον, αντί της φιλαρχίας την υποχωρητικότητα και αντί της αργολογίας την σιωπή.

Θα αναρωτιόταν κανείς γιατί από τα τόσα πάθη που έχουμε  και σύμφωνα με τον όσιο Πέτρο τον Δαμασκηνό στην φιλοκαλία, ο οποίος τα υπαριθμεί με τον αριθμό 300, ο Όσιος Εφραίμ επέλεξε μόνο αυτά τα 4; Ο λόγος είναι ότι αυτά τα 4 πάθη έχουν τόση δύναμη, ώστε εύκολα να νεκρώνουν την ψυχή χωρίς να το καταλαμβαίνουμε.

Ο Όσιος Εφραίμ εκτός από την ικεσία περί απαλλαγής των παθών, ικετεύει τον Κύριο να του χαρίσει 4 πολύτιμες αρετές. Αυτές οι αρετές είναι η σωφροσύνη, η ταπεινοφροσύνη, η υπομονή και η αγάπη.

Η σωφροσύνη προϋποθέτει κατά κύριο λόγο την πίστη, την εμπιστοσύνη στο Θεό. Σωφροσύνη σημαίνει καθαρότητα, ακεραιότητα, να είναι κανείς σώος, ισορροπημένος πνευματικά. Η πρώτη αρετή είναι η καθαρότητα του σώματος και της ψυχής. Χριστιανός σημαίνει πεντακάθαρη κατάσταση.

Η δεύτερη αρετή είναι η ταπεινοφροσύνη. Πρώτο που μας δίδαξε αυτή την αρετή είναι ο ίδιος ο Κύριός μας. Ταπείνωση θα πει να μην έχεις καμία ιδιαίτερη υπόληψη για τον εαυτό σου, να μην έχεις την ψευδαίσθηση ότι κάτι, κάποιος είσαι. Ο Όσιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος λέει ό,τι δεν γίνεται με ταπεινοφροσύνη και πνευματική γνώση, σε τίποτα δεν ωφελεί εκείνον που το πράττει.

Η επόμενη αρετή είναι η υπομονή. Διαβάζουμε στον Ευαγγελιστή Λουκά την φράση «Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς υμών» (Λουκ. 21,19). Αυτή η φράση σημαίνει να έχουμε υπομονή στη ζωή μας, στα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, στις θλίψεις και δοκιμασίες που επιτρέπει ο Κύριος. Με την υπομονή αποκτάται ο έλεγχος των ψυχών μας. 

Η τελευταία αρετή που παρακαλεί ο Όσιος είναι η αγάπη. Αγάπη προς όλους, προς τον Θεό, τον πλησίον, προς όλο τον κόσμο. Στην αγάπη δεν μπορεί να υπάρχει διάκριση. Αγάπη μεριζομένη δεν είναι αγάπη. Αν υπάρχει διάκριση τότε δεν μπορούμε να κοιτάξουμε το πρόσωπο του Θεού, διότι «Ο Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α΄Καθολ. Ιωάν. 4,16) εν τω Θεώ μένει. Ο Απόστολος Παύλος μεταξύ 3 αρετών, της πίστεως, της ελπίδος και της αγάπης, τονίζει και εξαιρεί την αγάπη «μείζων δὲ τούτων ἡ άγάπη.» (Α΄Κορ.13,13)

Στη συνέχεια ο συγγραφεύς της ευχής ικετεύει παρακλητικά τον Κύριο και Θεό να του χαρίσει φώτιση και σύνεση, ώστε να κοιτάζει μόνο τα δικά του αμαρτήματα «δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα» και όχι να κρίνει τον τα αμαρτήματα του αδελφού  του. Ο κάθε άνθρωπος έχει τα δικά του πάθη και αδυναμίες και έχει χρέος να αγωνίζεται να τα εξαλείψει. Εάν ασχολούμεθα με τα αμαρτήματα των άλλων δεν μας απομένει χρόνος για να ασχοληθούμε με τα δικά μας. Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής λέει να μην κινείς την γλώσσα σου για να κατακρίνεις τον αδελφό σου, ούτε να τεντώνεις τ΄ αυτιά σου και να ακούς με ευχαρίστηση τις κατακρίσεις και καταλαλιές του άλλου (Κεφάλαια περί αγάπης). Ο Άγιος Δωρόθεος  λέει  ότι τίποτα δεν είναι πιό βαρύ, τίποτα πιό επιζήμιο, από το να κατακρίνει κανείς ή να εξουδενώνει τον πλησίον. Αυτό παρακαλούμε τον Κύριο να μας χαρίσει την αρετή και την αυτογνωσία ώστε να μην κρίνουμε τον αδελφό μας, αλλά να αποβλέπουμε τα δικά μας σφάλματα.

Συνοψίζοντας, εάν κατανοήσουμε τα λόγια της ευχής αυτής και προσπαθήσουμε να τα κάνουμε εφαρμογή στην καθημερινότητά μας, όχι μόνο την Μεγάλη Τεσσαρακοστή αλλά όλο τον χρόνο, τότε δικαίως και ειλικρινώς θα μπορούμε όλοι μαζί «εν ενί στόματι και μία καρδία» να εκφωνήσουμε  το «Ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων». Αμήν.

Η ΠΡΟΗΓΙΑΣΜΕΝΗ ΘΕΙΑ ΛΕΤΟΥΡΓΙΑ

Γράφει ο κ. Ραφαήλ Μισιαούλης, φοιτητής του Τμήματος Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ.

Μια διαφορετική Λειτουργία τελείται τις ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Αυτή η Λειτουργία είναι η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία. Τελείται μόνο τις καθημερινές ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Παλαιότερα ετελείτο και την Μεγάλη Παρασκευή, την Τετάρτη και Παρασκευή της Τυρινής, τις οποίες δεν επιτρέπεται να τελεσθεί Θεία Λειτουργία, εκτός εάν υπάρχει εορταζόμενος Άγιος, όπως έτυχε  εφέτος την 24η Φεβρουαρίου με την εορτή της Α και Β ευρέσεως της τιμίας Κάρας του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Αυτή όμως η τάξη δεν επικράτησε στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας.

Η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία συνδυάζεται με την ακολουθία του Εσπερινού και περιλαμβάνει την μεταφορά του Αγίου Άρτου, του Σώματος του Κυρίου, την τοποθέτηση του στο Δισκάριο, την ένωσή του στο Άγιο Ποτήριο και την μετάληψη των φρικτών του Χριστού Μυστηρίων. Δεν είναι λειτουργία με την κύρια έννοια του όρου, δηλαδή προσφορά θυσίας, επειδή δεν περιέχει Αναφορά και συνεπώς δεν πρόκειται για την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Είναι εσπερινή σύναξη με κύριο σκοπό την μετάληψη του Σώματος και Αίματος του Κυρίου.

Συγγραφείς αυτής της Λειτουργίας θεωρούνται αρκετοί, όπως ο Μέγας Βασίλειος, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Άγιος Επιφάνιος Κύπρου, αλλά συνηθέστερα ο Πάπας Ρώμης Γρηγόριος ο Διάλογος, χωρίς να μπορούμε να το υιοθετήσουμε αυτό με ασφάλεια.

Θα αναρωτηθεί κανείς γιατί τελείται αυτή η Λειτουργία και όχι οι συνηθισμένες, ήτοι του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και Μεγάλου Βασιλείου; Οι λόγοι είναι δύο κυρίως. Ο πρώτος λόγος είναι ότι ο χαρακτήρας της Λειτουργίας είναι Αναστάσιμος, χαρούμενος, άρα δεν μπορεί να συμβιβασθεί με τον πένθιμο χαρακτήρα των ημερών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Ο δεύτερος λόγος είναι για να μην απομείνουν οι πιστοί για μία εβδομάδα χωρίς την μετάληψη του Σώματος και Αίματος του Χριστού.

Αρχικά,  η Θεία Λειτουργία ετελείτο μόνο το Σάββατο και την Κυριακή. Το Σαββάτο ετελείτο η Λειτουργία του Ιερού Χρυσοστόμου και την Κυριακή του Μεγάλου Βασιλείου, η οποία έμεινε ως η επίσημη λειτουργία της Εκκλησίας. Οι πιστοί, όμως, είχαν την επιθυμία να μεταλάβουν και μέσα στην εβδομάδα. Έτσι, η Εκκλησία με την σοφία που την διέπει και την καθοδήγησή της από το Άγιο Πνεύμα, θέσπισε τις δύο ημέρες (Τετάρτη και Παρασκευή) την Προηγιασμένη Λειτουργία.

Όταν θα τελεσθεί η Προηγιασμένη Λειτουργία, από την προηγούμενη Κυριακή ή Σάββατο ο ιερεύς, εκτός από τον Αμνό της Λειτουργίας που θα τελέσει εκείνη την ημέρα, εξάγει αριθμό Αμνών ανάλογα με πόσες Προηγιασμένες θα τελέσει εντός της Εβδομάδος και τους τοποθετεί στο Άγιο Δισκάριο. Κατά τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων ευλογεί και υψώνει όλους τους Αμνούς, ώστε να καθαγιασθούν σε Σώμα Χριστού. Μελίζει,(τεμαχίζει) όμως, μόνο τον Αμνό τον πρώτο, για την Λειτουργία εκείνης της ημέρας, ενώ τους υπόλοιπους Αμνούς τους εμβάπτει στο Άγιο Ποτήριο και τους τοποθετεί μετά πολλής προσοχής στο Άγιο Αρτοφόριο, το οποίο ευρίσκεται πάνω στην Αγία Τράπεζα, ώστε να τους χρησιμοποιήσει για τις Προηγιασμένες Λειτουργίες της εβδομάδος. Να σημειωθεί ότι κανονικά δεν επιτρέπεται η μεταφορά του Αμνού από ένα ναό σε άλλο, παρά μόνο στο ναό που καθαγιάσθηκαν τα Τίμια Δώρα.

Συγκεφαλαιώνοντας, μέσα στον ουράνιο και ανεξάντλητο πλούτο της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, συμπεριλαμβάνεται και η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία. Ας εκκλησιασθούμε πιο εντατικά αυτή την περίοδο, ώστε να γνωρίσουμε και να βιώσουμε πέρα από τις άλλες ακολουθίες (Όρθρο, Ώρες, Εσπερινό, Απόδειπνο, Χαιρετισμούς στη Θεοτόκο) και την λειτουργία αυτή αφού μόνο για επτά εβδομάδες του έτους τελείται, δηλαδή κατά την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή.  Να ζήσουμε και να μάθουμε τα πολύτιμα μαργαριτάρια που διαθέτει η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, η Εκκλησία των Ορθοδόξων.

«ΑΥΤΗ Η ΠΙΣΤΙΣ»: ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Γράφει ο κ. Ραφαήλ Μισιαούλης, φοιτητής του Τμήματος Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ.

«Αύτη η πίστις των Αποστόλων, Αύτη η πίστις των Πατέρων, Αύτη η πίστις των Ορθοδόξων, Αύτη η πίστις την Οικουμένην εστήριξε».

Την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Αγία μας Εκκλησία πανηγυρίζει το θρίαμβο της Ορθοδοξίας, της ορθής πίστεως, η οποία καταπάτησε όλες της αιρέσεις και στερεώθηκε για πάντα. Γι' αυτό η Κυριακή αυτή καλείται Κυριακή της Ορθοδοξίας. 

Η λέξη Ορθοδοξία δεν αναφέρεται ούτε σε κάποιο σύστημα, ούτε σε λαϊκή παράδοση και τέχνη. Ορθοδοξία είναι η ορθή δόξα, η ορθή πίστη για τον Θεό, είναι η Εκκλησία, η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία. Είναι το σώμα του Κυρίου μας. O oρισμός της Εκκλησίας μας δίδεται από τον ίδιο τον Δομήτορά Της Κύριο, με το  αψευδέστατο στόμα Του, τον ουρανοβάμονα θείο Παύλο, ο οποίος  στην προς Εφεσίους επιστολή του μας αποκαλύπτει ότι «…αὐτὸν (τόν Χριστόν) ἔδωκε κεφαλὴν ὑπὲρ πάντα τῇ ἐκκλησίᾳ, ἥτις ἐστὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ, τὸ πλήρωμα τοῦ τὰ πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου» . Να τονισθεί ότι εκτός της Εκκλησίας δεν υπάρχει Ορθοδοξία.

Γι΄ αυτό και οι Πατέρες της Εκκλησίας τονίζουν πως πίστη, παράδοση, λατρεία και θεραπεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Έχουν τέτοια ενότητα, ώστε είναι αδύνατο να ζήσει κανείς ορθόδοξα, αν αποδεσμευθεί από μία από αυτές τις πραγματικότητες. Μόνο μέσα σε αυτά τα πλαίσια μπορούμε να κάνουμε συζήτηση περί Ορθοδοξίας .

Γιατί, όμως, λέγεται Κυριακή της Ορθοδοξίας. Ο λόγος είναι διότι πανηγυρικώς εορτάζουμε την αναστήλωση των αγίων και ιερών εικόνων και τον θρίαμβο της Ορθοδόξου Πίστεως  κατά της φοβερής αιρέσεως των Εικονομάχων. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας είναι η εορτή των νικών της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο παρελθόν. Αυτές οι νίκες του παρελθόντος είναι το ηθικό κεφάλαιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ο Σταυρός της και η τροφή της, σύμφωνα με τον Άγιο Νικόλαο επίσκοπο Αχρίδος .

Αξίζει να αναφέρω μερικά ιστορικά στοιχεία περί της αιρέσεως αυτής. Ο όρος  Εικονομαχία αναφέρεται στην διαμάχη που ξέσπασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά τον 8ο αιώνα με την λατρεία των χριστιανικών εικόνων. Η Εικονομαχία διηρέθηκε σε 2 φάσεις και διήρκησε από το 726 – 842 μ.Χ. Η αίρεση αυτή διήρεσε τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας σε Εικονομάχους (αλλιώς Εικονοκλάστες) και Εικονολάτρες (αλλιώς Εικονόφιλους). Το 726 ο Αυτοκράτορας Λέοντας Γ΄ εξέδωσε διάταγμα, με το οποίο αποδοκιμαζόταν η προσκύνηση των εικόνων ως ψευδολατρεία. Αυτό το διάταγμα ίσχυε και στους επόμενους Αυτοκράτορες. Ο διάδοχος του Λέοντα και υιός του Κωνσταντίνος ο Ε΄ εξαπέλυσε διωγμό κατά των εικόνων και των μοναχών. Το 754 συγκάλεσε την σύνοδο της Ιέρειας, κατά την οποία καταδικάσθηκαν οι θρησκευτικές απεικονίσεις. Τα προβλήματα και οι δυσκολίες ηυξήθησαν στο έπακρο. Μοναχοί και μοναχές υποχρεώθηκαν να παντρευθούν, αρκετές Μονές κρατικοποιήθηκαν. Ο Άγιος  Θεόδωρος ο Στουδίτης έγραφε χαρακτηριστικά πως «σχεδόν όλοι ο μοναχοί και οι ηγούμενοι μέσα στο Βυζάντιο» έπαψαν να είναι φορείς των εικονολατρικών πεποιθήσεων .

Το 787 μ.Χ. κατόπιν αιτήσεως του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ταρασίου (τιμάται 25 Φεβρουαρίου), ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Στ΄ και η μητέρα του Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία συγκάλεσαν την Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας. Η Σύνοδος αποφάσισε την αναστήλωση των ιερών εικόνων καταδικάζοντας την αίρεση της Εικονομαχίας και την ιδέα της σχηματοποίησης της αόρατης και άϋλης Τριάδος. 

Η Εικονομαχία έλαβε τέλος όταν ο αυτοκράτορας Θεόφιλος απεβίωσε το 842 και τον διαδέχθηκε ο ανήλικος υιός του Μιχαήλ Γ΄. Λόγω της ηλικίας του, την εξουσία ανέλαβε η μητέρα του βασίλισσα Θεοδώρα (τιμάται 11 Φεβρουαρίου). Έτσι, η Θεοδώρα όρισε τρεις συνεπιτρόπους της αρχής και έπραξαν τα δέοντα, ώστε να παύσουν με την χάρη του Θεού την ισχύ της αιρέσεως αυτής.  Η πρώτη των ενέργεια ήταν η απομάκρυνση και καθαίρεση του Εικονομάχου Πατριάρχη Ιωάννη Γραμματικού, ο οποίος  ήταν αυτός που εκπροσωπούσε τους εικονομάχους στις δογματικές αντιπαραθέσεις του με τους εικονόφιλους . Οι χρονογράφοι αναφέρουν ότι ο Ιωάννης τιμωρήθηκε από την Θεοδώρα με διακόσιες μαστιγώσεις επειδή έξυσε τα μάτια του Χριστού, της Παναγίας και των Ταξιαρχών από μια εικόνα της Μονής Κλειδίου στον Βόσπορο, όπου εκεί είχε κλειστεί ο Ιωάννης. Στη συνέχεια η εκλογή του Μεθοδίου (τιμάται 14 Ιουνίου) στην θέση του. Έπειτα, αναστηλώθησαν παντού οι εικόνες  και ανασυστάθησαν όλα τα καταργηθέντα μοναστήρια και τα εκκλησιαστικά και μοναστηριακά κτήματα που είχαν κρατικοποιηθεί απεδώθησαν και πάλι στις εκκλησίες και στις μονές. 

Έτσι, την 19η Φεβρουαρίου του 842, πρώτη Κυριακή των νηστειών, τελέσθηκε εορτή της ορθοδοξίας. Έκτοτε η πρώτη Κυριακή των νηστειών εορτάζεται ως «Κυριακή της Ορθοδοξίας».

Οι Πατέρες ερεύνησαν και διαπίστωσαν την θέση της Παράδοσης πάνω στο θέμα των εικόνων. 

Ο Μέγας Βασίλειος χαρακτηρίζει την παράδοση της Εκκλησίας για τις ιερές εικόνες «αποστολική». Δηλαδή, οι εικόνες υπήρχαν από την εποχή των Αποστόλων.

Οι εικόνες δεν έχουν καμιά σχέση με τα είδωλα, και ο σεβασμός προς αυτές δεν έχει λατρευτικό χαρακτήρα. Ποια η διαφορά της εικόνος από το είδωλο;  H εικόνα απεικονίζει αυτό που πραγματικά υπάρχει, το είδωλο δεν έχει αυτή την δυνατότητα. Ο Θεός απαγόρευσε στους Εβραίους να κατασκευάζουν είδωλα και έδωσε την εντολή στον Μωϋσή να διακοσμήσει την Σκηνή του Μαρτυρίου και να κατασκευάσει δύο ομοιώματα χερουβείμ πάνω από την Κιβωτό της Διαθήκης.  Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης λέει ότι η εικόνα είναι ομοίωση με το υπαρκτό, ενώ το είδωλο είναι ομοίωση με το ανύπαρκτο. Τα είδωλα είναι δημιούργημα της φαντασίας. Η εικόνα σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως είδωλο, γιατί δεν ταυτίζεται με το εικονιζόμενο πρόσωπο, λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός.

Η εικόνα κατά την Ορθόδοξη θεολογία επομένως δεν είναι είδωλο, ούτε αντικείμενο λατρείας. Ο κίνδυνος της ειδωλολατρίας με τη χρήση των εικόνων είναι ανύπαρκτος για τους χριστιανούς. Ο Χριστός έσωσε με την ενανθρώπησή του τους ανθρώπους από την πλάνη των ειδώλων, διδάσκοντάς τους την λατρεία και προσκύνηση του αληθινού Θεού. Το ίδιο κάνει και η Εκκλησία σ’ όλες τις εποχές

Η τιμή και η προσκύνηση των εικόνων αποδίδεται με ένα ορισμένο τρόπο στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Τις εικόνες τις προσκυνούμε δεν τις λατρεύουμε. Η προσκύνηση είναι σημείο υποταγής, ταπεινώσεως. Δεν αποδίδεται λατρεία στην ύλη αλλά στο πρόσωπο που παριστάνεται. Προσκυνούμε τιμητικά τις ιερές εικόνες, που χαράχθηκαν, κατά την έκφραση του ιερού υμνογράφου, στους τοίχους και πίνακες και στα Ιερά Σκεύη «αποβαλλόμενοι» συγχρόνως «την δυσσεβή των κακοδόξων θρησκείαν» .  Ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει «η γαρ της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει», δηλαδή η τιμή της εικόνος αναφέρεται στο πρωτότυπο. Την μεγάλη αξία των εικόνων υπογραμμίζει και η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος στον 82ο Κανόνα της.  Ο 82ος κανών της Συνόδου θεωρεί αυτονόητη την ήδη καθιερωμένη στη θεία λατρεία εικονογραφική παράδοση, τα θεολογικά κριτήρια της οποίας προβάλλει για να  απαγορεύσει  τη διατήρηση στην Εκκλησία της Δύσεως της εθιμικής συμβολικής εξεικονίσεως του Χριστού  ως αμνού .

Μία εικόνα μεταγγίζει στον άνθρωπο την άκτιστη θεία χάρη που τόσο έχουμε ανάγκη και που μας ανάγει στο «πρώτο κάλλος», δηλαδή, μας αποκαλύπτει την δόξα του Θεού. Γι’ αυτό και γράφεται στο Συνοδικό της Εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου ότι αγιάζονται δια των θείων εικόνων «τα όμματα των ορώντων και ανάγεται δε δι’ αυτών ο νους προς θεογνωσίαν» .

Είναι μεγάλη μας τιμή, είναι  καύχημά μας να ομολογούμε την πίστη μας και να ονομαζόμαστε Χριστιανοί, να φέρουμε το όνομα του Χριστού. Πρέπει να μας κάνει υπερήφανους αυτό και όχι να μας ντροπιάζει. Όμως, είναι μεγάλη ευθύνη για να βιώσουμε την Ορθοδοξία. Μεγάλη ευθύνη για να γίνει η Ορθοδοξία ορθοπραξία γιατί Ορθοδοξία χωρίς ορθοπραξία είναι μεγαλύτερο από την αίρεση. «Ο Χριστιανός είναι πίστη όποιος λοιπόν προσέρχεται με πίστη, θα κερδίσει πολλά, ενώ όποιος αμφιβάλλει, μοιάζει με κυματισμό θαλάσσης, που τον παίρνει ο άνεμος».